GÜVENLİ OLMAYAN LİMAN
VE RIHTIMLAR ( UNSAFE PORTS AND BERTHS)
Gemi sahipleri ile
kiracılar arasında zaman zaman sıkıntı yaratan bu durum ; sorumluluk dengesi
açısından “Time Charter ve Voyage Charter “da farklılık gösterir.
Doğal olarak, Kiracı” ( Charterer)/ taşıtan ( Shipper)
ve Gemi sahibi açısından taşıma /
taşıtma da en önemli unsurlar ; yanaşılacak ve ayrılacak Limanın emin olması,
kullanışlı olması ve bir limanda olması gereken tüm
unsurların yanı sıra ( bu konuya
ilerideki yazılarda değineceğim) , Gemi içinde;
Kaptanın seyir ve denizcilik tecrübesinin iyi olması beklenir.
Genel olarak Liman ve rıhtımın emin olması kiracı
sorumluluğundadır. Pek çok Charter Party’de “ Safe Ports & Berths”ibaresi
vardır. Kira Sözleşmeleri açısından durum aşağıdaki gibidir.
Time Charter’ da;
Geminin yanaşması, ayrılması ve kullanması için Limanın “Safe Port ve Berth”
olması tamamen Kiracının sorumluluğundadır. Bazı durumlarda Kiracı da farkında
olmadan , Geminin yanaştığı “Safe Port
ve Berth” sonradan beklenmeyen
nedenlerden dolayı “Unsafe” hale gelebilir.
Kaptan durumu iyi değerlendirmeli, Kiracı tarafından verilen
talimatları yakından takip etmeli, Limana gitmeden önce Gemi emniyeti açısından
gerekli tedbirleri almalıdır.
Kaptan , kiracının talimatlarına
uymak zorunda ise ve söz konusu Limana yanaşması gerektiğinde , sonuç olarak
Geminin hasarlanması halinde , Geminin hasarından tamamen “Kiracı “ sorumlu
olacaktır.
Kaptan ; Kiracı
tarafından yönlendirilen Limanın “Safe “ olmadığından veya “Unsafe” hale
geldiğinden şüphe ederse, Gemi sahibine sebepleri ile beraber durumu rapor
etmeli ve konu ile ilgili talimatlarını talep etmelidir. Şahsi kanaatim böyle
bir durumda Gemi sahibi; gidilen Limanın, Kaptan tarafından “Unsafe Port & Berth”
konusundaki endişeleri için veya Limanın sonradan bu şekilde olduğu
tespit edildiğinde, Kiracıdan olası bir “ Unsafe Port & Berth” den
ötürü “ Geminin eminiyeti için gerekli tedbir ve yönlendirmelerin yapılmasını ,
Geminin uğrayacağı zarardan , Kiracının
sorumlu olacağını “ yazılı olarak ihbar etmesi daha yerinde olacaktır.
Eğer Limanın sonradan unsafe hale geldiği tespit edilir ise,
kiracı Gemiyi korumak için yeni talimatlar vermek zorunda ve muhtemel güvenli
başka bir Limana yönlendirmelidir.
Genelde Kiracılar , kendiliğinden bu zararı ödemek istemeyeceğinden , böylelikle
Gemi sahibi, Kiracısına karşı ilk
ihbarını , olası bir yargı yolu halinde ve Sigortacısına karşı gerçekleştirmiş
olur.
Unutmamak gerekir ki; Sigortacınız sizin , Gemi sanki
Sigortasızmış gibi hareket ederek, Geminin emniyeti için gerekli tedbirleri
almanızı bekler.
I.T.C.H. (1.11.95) de “ DUE DILIGENCE” şartı gereğince, bile
bile böyle bir Limana gitmeniz halinde ; bazı Sigortacılarla sıkıntı dahi
yaşayabilirsiniz. Her ne kadar Tekne Sigortacınız bu sebepten ödediği hasarı
böyle bir durumda Kiracıya “rücu” edebileceği gibi; özellikle büyük tonajlı
Gemilerin muafiyet oranları çok yüksek olduğundan , hasar tutarı bazen muafiyet
altında kalabilir veya Muafiyet sonrası , Sigortacı tarafından ödenen hasarın . muafiyet
miktarı için , Sigortacı kendi ödediği tutarı Kiracıya rücü etse bile ,
Muafiyet tutarı ile beraber Kiracıdan olası “ Kar kaybı, takip sefer kaybı, “
gibi kayıplarını Gemi sahibi , eğer Loss of Hire ,Loss of Profit gibi Sigorta
teminatları yok ise , talep edebilir.
Voyage Charter’
da ise; Kiracı gene Kira sözleşmesinde sıralanan emin Limanlardan atama yapmak
zorundadır. Voyage Charter’ lar da Liman , Charter Party de belirtilmiş ve
Limanın emniyeti ile ilgili bir şer bulunmuyor ise; Kiracının emniyet
zorunluluğu yoktur.
Bu çok önemli bir husustur. Yani Voyage Charter ‘da ,
Charter Party’ e mutlaka “ Safe Port
& Berth” ibaresini ilave ettirmeniz gerekir ve Liman adı yazıyor ise bu
Limanın emin Liman olduğundan; Gemiyi göndermeden önce kontrol etmeniz , emin olmaması halinde başka
emin bir Liman üzerinde Kiracınız ile mutabakata varmanız gerekir.
Aksi halde böyle bir durumda Kiracı için “Safety” açısından herhangi bir zorunluluk
olmayacaktır. Gemi sahibi ve Kaptan ; Kiracı tarafından Geminin “Safe Port
& Berth” e gönderilmesi hususunu Kiralama sırasında Charter Party ‘ de yer
almasını sağlamalıdır ki, Gemi sahibi emin olmayan Liman ve rıhtım dan dolayı,
Geminin hasarlanması halinde Geminin hasarından kendi sorumlu olmasın.
Geminin yanaşacağı ve ayrılacağı Liman her zaman güvenli
olmalı ve Geminin yattığı, yüklediği, tahliye ettiği süre zarfında , hava
raporlarının temininden tutun , kullanılan ekipmana kadar Limanın güvenli ve yeterli olması gerekir .
Limanların doğal olarak verdikleri hizmetlerden ötürü
sorumlu oldukları pek çok husus vardır. Aslında Gemi sahibi, Kiracı, Liman ve
bunlar ile bunlardan kaynaklanan tüm mevzular ayrı ayrı önem arz eden ve kendi
içinde ayrı özellikle sahip konular olmakla beraber, diğer yandan iç içe olan
hususlardır.
Yani birinin sorumluluğunun bittiği yerde, diğerinin
sorumluluğu başlar. Mühim olan nerede, ne zaman ; meydana gelen zararlardan kimin sorumlu olduğunun, ve
olayın hangi hukuksal yapı çerçevesinde çözümlenmesi gerektiğinin tespitidir.
Geminin bulunduğu Liman güvenli değil ve bir tehlike mevzu
bahis ise burada Kaptan derhal makul ve gerekli tedbirleri Gemi, yük ve can
güvenliği açısından almak zorundadır. Kaptan ‘ dan; böyle bir durumla
karşılaşır ve Gemi hasar görür ise bir dizi kanıt ve evrak talep edilecektir.
Her ne kadar Kaptan olarak; Geminin güvenli seyir
etmesinden, yanaşmasından, yüklemesinden, tahliyesinden sorumlu olsanız da
,diğer sorumluluğunuzda delil ve evrak toplamak ki bunun seferin ilk başladığı
andan , sonuçlandığı ve Kiracı ile ve taşıdığınız yükü ile ilgili Kira
sözleşmeniz bitene kadar devam etmeli ve
dosyalamalısınız.
Hasar durumunda ; Kaptan’ dan hazırlaması gereken delil ve
evrakları anında hazırlayıp, göndermesini talep ederiz.
